موسیقی سنتی کُردی در موزه متروپولیتن نیویورک
در روزهای ۷ و ۸ مارس ۲۰۲۵، بنیاد نور و موزه متروپولیتن نیویورک، برنامهی ویژه‌‌ای در بخش آلات موسیقی این موزه برگزار کردند.۱ هدف از این برنامه معرفی و گرامی‌داشت موسیقی معنوی و عرفانی تأثیر گرفته از آثار موسیقایی استاد الهی بود. در این اجرا، دو عضو «گروه رزبار» مجموعه‌ای از سازهای بادی و کوبه‌ای را که ریشه در سنت‌های موسیقایی ایران، به‌ویژه مناطق کردنشین دارند، معرفی و اجرا کردند. این برنامه نمایانگر عمق تاریخی و فرهنگی این موسیقی و تأثیر ماندگار استاد الهی در حفظ و گسترش آن بود.
گروه رزبار، از مردان و زنان کُرد ایرانیِ ساکن آلمان تشکیل شده که از سال ۱۹۹۷ میلادی (۱۳۷۶ ش) فعالیت خود را با هدف حفظ و احیای موسیقی آیینی اهل حق آغاز کرده است. این گروه با اجرای موسیقی و رقص‌های فولکلور و نیز ذکر و سماع مقدس، توانسته است شهرتی جهانی به دست آورد و نقش مهمی در زنده نگه‌داشتن این سنت موسیقایی ایفا کند.
جهان‌شمولی نقطه وحدت
« هر کس تمام ادیان را محترم شمرد، مرامش بر حق است.» « ادیان در فروعات با هم فرق دارند وگرنه اصل راه و مقصد در تمام ادیان یکی است.» (برگزیده، گ ۳۳ و ۳۶)
«در مکتب حقیقت، هیچ مذهبی فرق نمی‌کند. هیچ نژاد و رنگی مطرح نیست و فرقی هم بین اناث و ذکور نیست.» (برگزیده، گ ۲۱۴)
اندیشهٔ استاد الهی بر معنویتی جهان‌شمول استوار است؛ معنویتی که قادر است از هر نوع تعصب دینی، قومی، اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی فراتر رود. زیرا این نگرش ملهم از مفهوم یگانگی مطلق خداوند است، یگانگی‌ای که تفرقه، تجزیه و تصرف در آن جایگاهی ندارد. این معنویت انسان را ترغیب می‌کند که ازهرگونه نگرش انحصارگرایانه به حقیقت دوری کند، چرا که چنین نگرشی حقیقت را به بستری برای افراط گرایی می‌کشاند، افراط‌گرایی‌ای که ریشه در اشتیاق کورکورانه و جهل دارد و نه معنویتی کاربردی.
معنویت و جهان‌شمولی *
کتاب Le spirituel et L’universel که به تازگی توسط انتشارات سوربن منتشر شده است شامل مجموعه‌ای از هفت مقاله پژوهشی است که به تحلیل و بررسی جنبه‌های گوناگون شخصیت فکری، معنوی و هنری استاد الهی می‌پردازد. این کتاب نخستین مطالعه‌ی جامع دانشگاهی در این حوزه به‌شمار می‌رود و با بهره‌گیری از رویکردهای میان‌رشته‌ای، ابعاد متنوعی از فلسفه، دین‌شناسی تطبیقی، اخلاق و روان‌شناسی اخلاقی، تاریخ حقوق و موسیقی‌شناسی را دربر می‌گیرد. چنین تنوع روش‌شناختی نه تنها بر غنای علمی اثر می‌افزاید، بلکه افقی تازه برای درک عمیق‌تر این شخصیت برجسته می‌گشاید.
این کتاب توسط اِلی دورینگ فیلسوف برجسته فرانسوی گردآوری شده است. دورینگ به‌خاطر آثارش در زمینه‌های متافیزیک، پدیدارشناسی، فلسفه زمان و فضا شهرت یافته است.
در زیر گزیده‌ای از یکی از این مقالات با عنوان «اخلاقیات، زیربنای معنویت» نوشته آن بُدار۱ آمده است.
موسیقی سنتی ایرانی در موزه متروپولیتن نیویورک
برنامهی « شبی با موسیقی سنتی ایرانی»۱ در بزرگداشت موسیقی استاد الهی، در ۱۸ می ۲۰۲۴ در بخش آلات موسیقی در موزه‌ی متروپولیتن نیویورک اجرا شد. در این برنامه متیو ملک و دارا افراز قطعاتی از موسیقی ایرانی را با سه‌تار و تمبک اجرا کردند. برخی از این قطعات توسط استاد بر روی تنبور پنج سیمی نواخته شده است. تنبور پنج سیمی از ابداعات استاد الهی است که تلفیقی است از تنبور و سه‌تار که استاد آنرا به سَبک سه‌تار می‌نواختند. این ساز نواهای موسیقی اصیل ایرانی را به نواهای موسیقی کُردی نزدیک می‌کند. در سی‌دی آبشار، استاد الهی دستگاه قطار را با استفاده از تنبور پنج‌سیمی می‌نوازد.
موسیقی عرفانی ایرانی در موزه متروپولیتن نیویورک
برنامهی « شبی با موسیقی عرفانی ایرانی»۱ در ۲۳ مارس ۲۰۲۴ در بخش آلات موسیقی در موزه‌ی متروپولیتن نیویورک اجرا شد. جیسون دابنی مسئول این بخش درباره‌ی این برنامه توضیحاتی داد، سپس دکتر امانوئل دورینگ و دارا افراز قطعاتی از رپرتوار موسیقی استاد الهی را با تنبور و دف اجرا کردند.
استاد الهی، طنین تنبور، موسیقی باستانی ایران و مناطق دیگر
ایستگاه رادیویی «فرانس موزیک»۱ اخیراً۲ برنامهی مفصلی را به موسیقی استاد الهی و تأثیر عمیق آن بر دو موسیقی‌دان فرانسوی کِلِر آنتونینی۳ و رنو گارسیا فون۴ اختصاص داده است. این تأثیر به خصوص در آلبوم جدیدشان با نام «فرنگی»۵ نمایان است. در زیر گزیده‌ای ازاین برنامه می‌آید.
در این برنامه سفری کوتاه را با ساز تنبور آغاز می‌کنیم؛ سازی باستانی با دسته‌ای بلند که قدمت آن به ۶۰۰۰ سال می‌رسد. تنبور به اَشکال مختلفی در کشورهای چین، قزاقستان، خاورمیانه، افغانستان، ایران عراق، کردستان، ترکیه و کشورهای بالکان یافت می‌شود و در هر کشور بر حَسب شکل ظاهری‌‌اش صدای‌اش متفاوت است. در واقع، تنبور سازی است که اَشکال متنوعی به خود می‌گیرد، تا صدا، روح و معنویت بخش وسیعی از جهان شرق را منعکس کند.
فکر روشن، منطق عرفانی، نظر دقیق و قضاوت وجدانی ۱
استاد در کتاب برهان‌الحق، در پاسخ به سؤالی به جمله‌ی زیر اشاره کرده‌اند:
… اگر کتاب برهان الحق چاپ دوم را (از صفحه‌ی ۲۹ لغایت صفحه‌ی ۳۶) تحت مطالعه قرار داده و با آن فکر روشن و منطق عرفانی و نظر دقیق و قضاوت وجدانی که دارند در آن دقت فرمایند، کاملاً رفع اشکال و ایراد خواهد شد.
در ادامه به اختصار مفاهیم بالا شرح داده می‌شود.
فکر روشن به یک وضعیت ذهنی اشاره دارد که در آن فرد قادر به تفکر و ارزیابی درست و منطقی، بدون تعصب و عواطف افراطی است. افرادی که دارای فکر روشن هستند، معمولاً با ذهنی باز و آگاه و متکی بر براهین عملی مسائل را تجزیه و تحلیل می‌کنند و به دنبال راه حل‌های درست و منطقی می‌گردند. در مشی استاد الهی فکر روشن فرد را از فلسفه‌بافی، دنباله‌روی کورکورانه و خرافه‌پرستی دور می‌کند و می‌تواند از آن برای تجزیه و تحلیل مفاهیم معنوی بهره ببرد و در زمینه‌هایی مانند معنا و هدف زندگی تفکر عمیق‌تری داشته باشد. «برای پی بردن به اصل هر دین باید با دیده تحقیق و بدون حُبّ و بغض، آن هم با کمک سلوک و عرفان، عمل کرد تا بشود چیزی فهمید. هرچه دانش و معلومات زیاد بشود تعصب کم می‌شود، زیرا تعصب از جهالت است. وقتی معلومات زیاد شد، انسان به رشته تحقیق می‌افتد.» (آح۱ گ۴۵۷) «تعصب در اشخاصی است که نتوانند دلیل قانع کننده بیاورند.» (آح۱ گ۱۶۵) «تعصب بی جا و محبت بی جا جز این‌که حقیقت را ریشه‌کن کند چیز دیگری نیست.» (آح۲، ص ۳۵۰)