دربارۀ کتاب «با شتاب به پیش»

9 ژوئن, 2017
 
bashetab1در مکتب حقیقت، هیچ مذهبی فرقی نمی‌کند. هیچ نژاد و رنگی مطرح نیست و فرقی هم بین اناث و ذکور نیست ( آثارالحق)

قدیسی که در روستای جیحون‌آباد واقع در غرب ایران زندگی‌ می‌کرد ۱ و در سن بیست سالگی بینایی چشمان خود را از دست داد، توانست با بصیرت و خِرَدش نقش و ارزش زنان و دختران روستای زادگاهش را دگرگون کند. او والدین را ترغیب می‌کرد با دخترانشان همانند پسران رفتار کنند؛ به اندازه‌ پسران به تغذیه آنها اهمیت دهند، آنها را به مدرسه بفرستند، حقوقی مساویِ پسران برای آنها قائل شوند و حتی ارث برابر به آنها بدهند. چنین اقداماتی در جامعه مردسالار می‌توانست امنیت او را به خطر بیندازد، ولی او با پشت‌گرمی به نیروی حقایقِ جاودان و اتکا به قدرت معنوی ژرفِ درون، در مقابل مشکلات مختلف اجتماعی و عُرفی کوتاه نیامد و با پختگی خاص خود توانست باورِ خویش را به مرحلۀ عمل در آورد.

از دیدگاه ملک‌جان، نگرش صحیح در خصوص فلسفه حیات، که از عقلانیت و رشد اخلاقیات فردی سرچشمه گرفته باشد، برای دستیابی به زندگی معنادار و خردمندانه ضرورت اساسی داشت. او بر این نکته تاکید می‌ورزید که کمک و خدمت به دیگران در جریان امور عادی روزمره، مواد لازم برای پیشرفت اخلاقیات و خودشناسی را فراهم می‌آورد. او باور داشت که هر فرد وظیفه دارد صفت‌های پسندیده و خصوصیات انسانی‌اش را در جهت منافعِ صحیح دیگران به کار ببندد.

«خدا کرم خاکی‌ای را که وظیفه‌اش را انجام می‌دهد، بیشتر از بشری
که وظیفه‌اش را انجام نمی‌دهد،‌ دوست دارد.»۲

چنین ذهنیتی موجب می‌شد که ملک‌جان همواره در صدد فراهم کردن موجبات زندگانی بهتری برای ساکنان روستای محل اقامت خود باشد، از تامین غذای روزمره برای نیازمندان گرفته، تا آشنا کردن آنها با نوآوری‌هایی که برای آنان ضرورت داشت. با این حال، ملک‌جان کاملا آگاهی داشت که پیشرفت جامعه‌اش نیازمند جنبه‌هایی ورای مدرن سازی و آموزش است. این پیشرفت در گروی دگرگونی ذهنیتشان در مورد ارزش و نقش زنان و دختران نیز هست… . او توانست با تأمین آزادی برای زنان، جامعه‌ای که گرفتار سدهای سنتی‌شان بودند را، به سوی روش فکری مدرن و تساوی طلب در خصوص حقوق و وظایف افراد بشر در قبال یکدیگر هدایت نماید. او همچنین به آنها شهامت بخشید که میراث فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی‌شان را دوباره‌خوانی کنند و از پیامدهای منفی تعصبات و پاره‌ای از باورهای سنتی فرهنگی‌شان آگاه شوند.

البته او می‌دانست که در زمان حیاتش ناظر بر مساوات حقیقی میان مرد و زن نخواهد بود، اما یقین داشت که در گستره‌ تاریخ، هر مبارزه‌ای، هر قدر کوچک و شخصی هم باشد، به نحوی به حساب می‌آید و کمک می‌کند به اینکه چنین مساواتی روزی برقرار شود.

در سال ۱۳۷۴ ش، یعنی دو سال پس از درگذشت ملک‌جان، تقریباً چهل هزار نفر از سراسر دنیا، برای شرکت در «چهارمین کنفرانس مربوط به زنان» در شهر پکن جمع آمدند. در تاریخچۀ پنجاه‌سالۀ سازمان ملل متحد، تا آن زمان، هیچ کنفرانسی به آن عظمت و با این تعداد شرکت‌کننده برگزار نشده بود. در این گرد همایی بزرگ، ۱۸۹کشور به طور متحد، اعلامیه‌هایی را به تصویب رساندند که مدیر اجرایی سازمان ملل متحد در امور زنان، آن را «جامع‌ترین متن مربوط به سیاست کُلی جهانی و برنامۀ اجرایی برای برقراری مساوات و حفظ حقوق زنان و دختران در همه جا» نامید.

در اوایل ۱۳۹۴ ش که زمان برگزاری بیستمین سالگرد کنفرانس پکن نزدیک می‌شد، بان کی مون دبیرکل سازمان ملل درخواست نمود که تعهد و پایبندی به اهداف آن تمدید شود و ادامه یابد. او در پیشگفتار اعلامیۀ پکن نوشت: «زمانی که ما قدرت و اختیارات لازم را به دختران و زنان واگذار نماییم، آینده‌ بهتری را برای همه فراهم خواهیم آورد».

کتاب «با شتاب به پیش» نوشتۀ خانم کیم آزارلی و خانم ملانی ورویر۳ (از همکاران نزدیک هیلاری کلینتون) و از فعالان حقوق زنان نشانگر آنست که زنان با تلاش خستگی ناپذیر خود توانسته‌اند تغییرات اجتماعی و اقتصادی ارزشمندی ایجاد کنند. در ضمن اینکه این تلاش‌ها به آنها امکان داده به دیگر زنان نیز قدرت و امکانات بیشتری بدهند و حتی بتوانند داوطلبانه به امور خیرخواهانه و نوع‌دوستانه بپردازند.

کتاب «با شتاب به پیش»، در واقع یک کتاب مرجع است برای آنهایی که می‌خواهند از آمار و ارقام و اطلاعات لازم در خصوص فعالیت‌های اقتصادی زنان آگاه شوند و همچنین جزوۀ راهنمایی است برای کسانی که تمایل دارند قدرت درونی خود را حفظ کنند و آن را با هدف مشخصی در هم آمیزند. در این کتاب همچنین با زنان نمونه‌ای آشنا می‌شویم که در نقاط مختلف جهان با حداقل امکاناتی که در دست داشته‌اند سعی در آموزش و بهبود موقعیت زنان محیط خود و فراتر از آن زنان سراسر جهان داشته‌اند: افرادی همچون هاوا عبدی که بیشتر از یکصد‌هزار نفر از اهالی سومالی را که گرفتار جور و ستم و بی‌حرمتی بودند نجات داد و آنها را در مزرعه خودش واقع در نزدیک موگادیشو پناه داد.

اکنون به شرح حال دیگری که در کتاب با «شتاب به پیش» آمده است می‌پردازیم: کاکنیا تانی در دهکدۀ دورافتاده‌ای در مناطق جنگلی کشور «کنیا» زندگی می‌کرد. او برای اینکه بتواند به تحصیل ادامه دهد فشارهای جامعه سنتی را پذیرفت و چنان با جدیت به تحصیلات خود ادامه داد که برنده بورس تحصیلی در امریکا شد. کاکنیا برای اینکه بتواند موافقت بزرگان محلی را برای ترک محیط سنتی خود و ادامه تحصیل در خارج جلب نماید هر روز قبل از طلوع آفتاب از خواب بیدار می‌شد و به تک‌تک خانه‌های بزرگان محلی می‌رفت تا اینکه بالاخره موفق شد آنها را متقاعد نماید. او سپس به کمک همسایه‌ها توانست مبلغ ۳ هزار دلار جهت هزینۀ مسافرت خود جمع‌آوری نماید. او هنگام ترک کنیا با خود پیمان بست که به کشورش بازگردد و چیزی را به ارمغان ببرد که مردمان آنجا بیش از هر چیز دیگر به آن نیازمند بودند: آموختن دانش. اقدامات مفید او سبب شد اولین مدرسه شبانه روزی برای دختران اهل دهکده‌اش آغاز به کار کند. کاکنیا معتقد بود که تحصیل کردن برای دختران اهمیت زیادی دارد چون به آنها امکان می‌دهد از حقوق خود آگاه شوند و این امر موجب آزاد منشی آنها می‌شود و بهتر می‌توانند از توانایی‌ها و استعدادهای خود بهره‌بردای نمایند.

این کتاب نشان می‌دهد که جنبش انکارناپذیری در مورد وضعیت زنان در حال شکل گرفتن است، که دستیابی به آن در امکان و توان همه هست. اعداد و ارقام به دست آمده‌ نمودار نتیجه قطعی و مشخصی است: پیشرفت وضعیت زنان و دختران سبب می‌شود که با شتاب به سوی جهانی برویم که همۀ ما برای خود و نسل‌های آینده مشتاق آن هستیم. در حال حاضر، زنان نه‌تنها با سرعت، سمت‌های رهبری در سازمان‌ها را اشغال می‌نمایند، بلکه مشارکتشان در تمامی زمینه‌های اجتماعی نیز افزایش می‌یابد. ضمناً، هم‌زمان با به دست آوردن قدرت در همه‌ی سطوح، غالباً از موقعیت و نفوذ خود برای بهبود وضع دیگر زنان و دختران نیز بهره‌برداری می‌نمایند. آنها همچنین به شیوۀ روزافزونی از همکاری مردان برخوردار می‌شوند و به کمک آنها در تمامی بخش‌ها، در همۀ کشورها و نظام‌های گوناگون اقتصادی به پیشرفت‌های چشمگیری دست می‌یابند که برای همه پُربار و سودمند است. البته، امکانات آموزشی، رسانه‌ها و به‌ویژه فناوری نیز موقعیت‌های بی‌سابقه‌ای را برای افزایش شتاب پیشرفت فراهم می‌آورند….

نویسندگان این کتاب ( ملانی و کیم) عقیده دارند که همه ما از راه ایجاد ارتباط و همکاری با افرادی که نظام ارزش‌هایشان با ما یکی است، می‌توانیم نه‌تنها حرکت رشد اجتماعی خود را در زندگی سریع‌تر نماییم، بلکه قادر خواهیم بود نقشی هم در جهت پیشرفت زنان دیگر داشته باشیم. البته، ما در این هدف تنها نیستیم: مردان موفق و پیشرو در سراسر جهان به این واقعیت رسیده‌اند که سرمایه‌گذاری روی زنان و دختران موضوعی نیست که فقط مربوط به زنان باشد.

پیشرفت زنان به معنای پیشرفت همه است. ما بر این باور هستیم که دگرگونی همه‌جانبه‌ای در حال شکل گرفتن است که آمار و ارقام نیز آن را گواهی می‌دهند، فناوری و ارتباطات هم به آن نیرو می‌بخشند و جنبش پدیدار شدن زنان در سمت‌های رهبری آن را به حرکت درآورده است.

در تاریخ، به ‌ندرت، لحظه‌های نیک و مساعدی پیش می‌آید که نیروهای گوناگون به هم ‌‌می‌پیوندند و امکان جهش و پیشرفت چشمگیری را به وجود می‌‌آورند. برای زنان، اکنون لحظه‌ای است که ما ‌بتوانیم با سرعت حرکت کنیم و حرکتمان رو به جلو و رو به پیشرفت باشد.
آن لحظه برای ما همین الان است.

**************************************

۱ – ملک‌جان نعمتی. شرح حال ملک‌جان نعمتی در کتاب «با شتاب به پیش» آمده است

۲ – ملک‌جان نعمتی، لیلی انور، ۱۳۸۸

۳ – Fast Forward by Melanne Verveer, Kim K. Azzarelli